وابستگی فزاینده نوجوانان به تلفن‌های هوشمند و فضای مجازی، به‌ویژه پس از کرونا، نگرانی‌های جدی در مورد سلامت روان و مهارت‌های اجتماعی آن‌ها ایجاد کرده است. پژوهش جدید نشان می‌دهد آموزش مهارت‌های زندگی می‌تواند راهگشای این چالش باشد.
به گزارش خبرنگار علمی ایونا به نقل از ایسنا؛ وابستگی فزاینده نوجوانان به تلفن‌های هوشمند و فضای مجازی، به‌ویژه پس از کرونا، نگرانی‌های جدی در مورد سلامت روان و مهارت‌های اجتماعی آن‌ها ایجاد کرده است. پژوهش جدید نشان می‌دهد آموزش مهارت‌های زندگی می‌تواند راهگشای این چالش باشد.
در عصر حاضر، تلفن همراه از یک وسیله ارتباطی ساده فراتر رفته و به یک پلتفرم چندمنظوره برای سرگرمی، تعاملات اجتماعی و حتی آموزش تبدیل شده است. این همه‌کاره بودن اسمارت‌فون‌ها، نوجوانان را به طور فزاینده‌ای به آن‌ها وابسته کرده است. این وابستگی پس از پاندمی کرونا و تعطیلی فعالیت‌های حضوری مدارس، شدت بیشتری یافته و بخش قابل توجهی از زمان نوجوانان در فضای آنلاین سپری می‌شود. اگرچه فضای مجازی می‌تواند مزایایی داشته باشد، اما استفاده بی‌رویه از آن با اضطراب، بی‌قراری، دل‌مشغولی دائمی و مشکلات رفتاری و اجتماعی در نوجوانان مرتبط دانسته شده است.
یکی از معضلات قابل توجه در میان نوجوانان وابسته به دنیای مجازی، نداشتن انعطاف‌پذیری در فکر و رفتار است. این اصطلاح به معنای توانایی فرد در مواجهه با موقعیت‌های جدید، پذیرش تغییرات و داشتن دیدگاه باز نسبت به تجربیات نو است. نوجوانانی که فاقد این مهارت هستند، در مواجهه با شرایط غیرمنتظره یا دشوار، ممکن است دچار سردرگمی، تعلل در تصمیم‌گیری و رفتارهای ناسازگارانه شوند. علاوه بر این، کیفیت ارتباطات اجتماعی و میزان رضایت از آن نیز تحت تاثیر قرار می‌گیرد. نوجوانانی که زمان بیشتری را در دنیای مجازی سپری می‌کنند، اغلب در ایجاد روابط واقعی، همدلی با دیگران و مشارکت فعال در جامعه با مشکل مواجه می‌شوند. این مسائل، ضرورت مداخلاتی برای ارتقای مهارت‌های روانی و اجتماعی نوجوانان را بیش از پیش نمایان می‌سازد.
در همین راستا، حسن آذرگون، استادیار گروه روان‌شناسی دانشگاه پیام نور تهران، با همکاری دانشگاه آزاد اسلامی واحدهای مشهد و نیشابور، پژوهشی ارزشمند را بر روی دانش‌آموزان نیشابوری انجام داده‌اند. هدف این پژوهش، بررسی تاثیر آموزش مهارت‌های اساسی زندگی نظیر تصمیم‌گیری، مدیریت هیجانات و ارتباط مؤثر، بر نوجوانانی بود که به استفاده بی‌رویه از فضای مجازی وابسته بودند.
در این تحقیق، پژوهشگران ۳۰ دانش‌آموز شهر نیشابور با سطح بالایی از وابستگی به اینترنت و فضای مجازی را انتخاب کردند و برنامه‌ای آموزشی شامل هشت جلسه ۹۰ دقیقه‌ای برای آن‌ها برگزار نمودند. این آموزش‌ها به طور خاص بر تقویت مهارت‌های کلیدی زندگی متمرکز بود.
محققان قبل و بعد از دوره آموزشی، آزمون‌هایی را از شرکت‌کنندگان به عمل آوردند تا تغییرات احتمالی در وضعیت فکری و اجتماعی آن‌ها را ارزیابی کنند. برای سنجش میزان وابستگی به اینترنت، سطح انعطاف‌پذیری ذهنی و بهزیستی اجتماعی، از پرسشنامه‌های استاندارد و معتبر استفاده شد.
نتایج به‌دست‌آمده نشان داد که آموزش مهارت‌های زندگی تاثیر چشمگیری بر توانایی‌های فکری و رفتاری دانش‌آموزان داشته است. نوجوانانی که در این جلسات آموزشی شرکت کرده بودند، پس از اتمام دوره، انعطاف‌پذیری به مراتب بیشتری در تفکر و تصمیم‌گیری از خود نشان دادند و واکنش‌های سازگارانه‌تری در مواجهه با موقعیت‌های گوناگون داشتند.
همچنین، بهبود قابل توجهی در وضعیت اجتماعی این نوجوانان مشاهده شد. آن‌ها پس از آموزش‌ها، احساس بهتری نسبت به روابط خود با دیگران پیدا کردند و توانستند تعاملات اجتماعی سالم‌تر و مؤثرتری را تجربه کنند. به طور کلی، آموزش این مهارت‌ها منجر به افزایش احساس رضایت از زندگی اجتماعی و کاهش نشانه‌های وابستگی به فضای مجازی در این گروه از دانش‌آموزان شد.
اهمیت این یافته‌ها زمانی آشکارتر می‌شود که بدانیم مهارت‌های زندگی، مجموعه‌ای از توانایی‌ها هستند که افراد را برای مدیریت مؤثرتر زندگی روزمره آماده می‌کنند. این مهارت‌ها شامل تصمیم‌گیری آگاهانه، حل مسئله، بیان سازنده احساسات و مقابله با استرس‌های زندگی هستند. آموزش این مهارت‌ها می‌تواند نوجوانان را برای رویارویی موفقیت‌آمیز با چالش‌های دنیای واقعی توانمندتر سازد و از گرایش بیش از حد آن‌ها به دنیای مجازی بکاهد.
نتایج این پژوهش که در مجله معتبر «تحقیقات علوم رفتاری» منتشر شده است، بر اهمیت ادغام آموزش مهارت‌های زندگی در برنامه‌های درسی مدارس تاکید ویژه‌ای دارد. پژوهشگران پیشنهاد می‌کنند که این آموزش‌ها به صورت محتوای آموزشی رسمی در مدارس گنجانده شود و معلمان نیز با این مهارت‌ها آشنایی پیدا کنند تا بتوانند آن‌ها را در کلاس‌های درس به دانش‌آموزان منتقل نمایند. این اقدام می‌تواند به ویژه در مناطقی که استفاده بی‌رویه از فضای مجازی به یک معضل جدی تبدیل شده است، نقش بسزایی در کاهش آسیب‌های ناشی از آن ایفا کند.
نظر شما
آخرین اخبار
اخبار پر بازدید
