فوران قدرتمند خورشید در ۷ مه ۲۰۲۵: موج انرژی به فضا رفت، زمین در امان ماند

به گزارش ایونا، خورشید در تاریخ ۷ مه ۲۰۲۵ شاهد یک نمایش خیره‌کننده از قدرت بی‌حد و حصر خود بود. در این روز، یک فوران عظیم در سطح خورشید رخ داد که طی آن یک فیلامنت بزرگ خورشیدی به فضا پرتاب شد. این واقعه اگرچه موجی قدرتمند از انرژی را روانه فضا کرد، اما خوشبختانه در جهتی دور از سیاره زمین رخ داد و خطر مستقیمی برای ما ایجاد نکرد.

مشاهده جزئیات فوران با ماهواره‌های پیشرفته

این فوران چشمگیر توسط ماهواره GOES-19 متعلق به اداره ملی اقیانوسی و جوی آمریکا (NOAA) و با استفاده از ابزار تصویربرداری فرابنفش خورشیدی (SUVI) آن با جزئیات بی‌نظیری به ثبت رسید. تصاویر با وضوح بالا نشان می‌دهند که این رویداد بین ساعت ۶:۳۰ صبح تا ۹:۵۰ صبح به وقت منطقه زمانی شرقی آمریکا رخ داده است.

در طول این فوران، یک فیلامنت خورشیدی که به نواری از پلاسما اشاره دارد، در امتداد لبه شرقی خورشید کشیده شده و تا عمق دیسک خورشیدی نفوذ کرده بود. جدایش ناگهانی این فیلامنت، حجم عظیمی از ماده خورشیدی و انرژی را به فضا پرتاب کرد.

خوش‌شانسی بزرگ برای زمین این بود که مسیر این فوران عظیم به سمت سیاره ما نبود. موج انرژی و پلاسمای پرتاب شده در جهتی متفاوت از زمین حرکت کرد و از برخورد مستقیم با میدان مغناطیسی سیاره ما جلوگیری کرد. این اتفاق بار دیگر یادآوری کرد که خورشید، حتی از راه دور، یک ستاره بسیار پویا و قدرتمند است که می‌تواند بر محیط فضایی اطراف زمین تأثیر بگذارد.

فیلامنت‌های خورشیدی چیستند و چرا اهمیت دارند؟

فیلامنت‌های خورشیدی نوارهایی از پلاسمای سردتر و متراکم‌تر از محیط اطراف خود هستند که توسط میدان‌های مغناطیسی قوی در بالای سطح خورشید معلق مانده‌اند. این فیلامنت‌ها می‌توانند ده‌ها و حتی صدها هزار کیلومتر امتداد داشته باشند و گاهی اوقات در سراسر دیسک خورشیدی کشیده می‌شوند. هنگامی که ساختار مغناطیسی نگهدارنده این فیلامنت‌ها ناپایدار می‌شود، آن‌ها می‌توانند فوران کرده و مقادیر عظیمی از مواد و تابش‌های الکترومغناطیسی را به فضا آزاد کنند.

اگرچه همه فوران‌های فیلامنتی منجر به رویدادهای مهم آب‌وهوای فضایی نمی‌شوند، اما برخی از آن‌ها می‌توانند باعث ایجاد پرتاب‌های جرم تاجی (Coronal Mass Ejections - CMEs) شوند. CMEs انفجارهای عظیمی از پلاسمای خورشیدی و میدان‌های مغناطیسی هستند که اگر به سمت زمین نشانه رفته باشند، می‌توانند تأثیرات عمیقی بر سیاره ما بگذارند.

CMEs قادرند باعث ایجاد طوفان‌های ژئومغناطیسی شوند؛ اختلالاتی در میدان مغناطیسی زمین که می‌تواند ارتباطات ماهواره‌ای، سیستم‌های موقعیت‌یاب جهانی (GPS) و حتی شبکه‌های برق را در مناطق وسیعی مختل کند. همانطور که گفته شد، فوران ۷ مه به دلیل جهت‌گیری نامناسب نسبت به زمین، خوشبختانه هیچ کدام از این مشکلات را برای ما ایجاد نکرد.

اهمیت رصد آب‌وهوای فضایی: خورشید همیشه فعال است

این فوران قدرتمند، با وجود اینکه خطر مستقیمی برای زمین نداشت، یادآوری مهمی است که حتی در دوره‌هایی که فعالیت کلی خورشید ممکن است کمتر به نظر برسد، این ستاره همچنان پویا و قادر به فوران‌های بزرگ است. فعالیت‌های ناگهانی مانند این فیلامنت، نشان‌دهنده پویایی مداوم سطح خورشید و میدان‌های مغناطیسی آن است.

طوفان‌های ژئومغناطیسی ناشی از فعالیت‌های خورشیدی، علاوه بر ایجاد شفق‌های قطبی زیبا در عرض‌های جغرافیایی بالا، پتانسیل ایجاد اختلال در فناوری‌های وابسته به فضا و زیرساخت‌های زمینی مانند ماهواره‌ها و شبکه‌های برق را دارند.

کارشناسان هوافضای جهانی دائماً در حال رصد فعالیت خورشید هستند. بر اساس گزارش اداره هواشناسی بریتانیا (UK Met Office)، در هفته جاری به دلیل ترکیبی از عوامل مانند تضعیف جریان باد خورشیدی پرسرعت و احتمال برخورد جزئی پرتاب‌های جرم تاجی قبلی، احتمال وقوع طوفان‌های ژئومغناطیسی جزئی (شرایط G1) وجود دارد. این شرایط ممکن است منجر به مشاهده شفق قطبی در مناطقی با عرض جغرافیایی بالا مانند کانادا، آلاسکا و کشورهای اسکاندیناوی شود.

رصد مداوم فعالیت‌های خورشیدی تضمین می‌کند که کارشناسان آب‌وهوای فضایی برای هرگونه اختلال احتمالی آماده باشند. اگرچه تهدید فوری فوران ۷ مه از زمین گذشته است، اما این واقعه تأکید می‌کند که خورشید همچنان یک عامل اصلی در تعیین آب‌وهوای فضایی است و توانایی تأثیرگذاری بر فناوری و زیرساخت‌های حیاتی ما را دارد، حتی زمانی که فعالیت آن در اوج به نظر نمی‌رسد.

منابع خبر

این گزارش بر اساس اطلاعات منتشر شده در وب‌سایت Daily Galaxy و داده‌های مرکز پیش‌بینی آب و هوای فضایی NOAA تهیه شده است.