آیا انتخابات آمریکا معادلات سیاست‌های واشنگتن در افغانستان را برهم خواهد زد؟

به گزارش خبرنگار بین الملل ایونا به نقل از قدس، در شرایطی که به روزهای پایانی رقابت انتخاباتی در آمریکا نزدیک می‌شویم، دولتمردان و افکارعمومی در سراسر جهان با دقت و حساسیت، فرایندهای انتخاباتی و رقابت بسیار نزدیک دو نامزد ریاست جمهوری این کشور را دنبال می‌کنند

قدس؛ به‌ویژه اینکه نتایج آن می‌تواند بر معادلات سیاسی داخلی و خارجی بسیاری از آن‌ها تأثیراتی مستقیم بگذارد. در این راستا پاکستان و افغانستان در زمره کشورهایی محسوب می‌شوند که با توجه به پیشینه روابطشان با ایالات متحده، می‌توانند تأثیرپذیری عمیق‌تری را از این انتخابات و نتایج آن انتظار داشته باشند. اینکه هریس یا ترامپ، کدام یک به عنوان رئیس جمهور آینده ایالات متحده به کاخ سفید راه خواهد یافت، بدون شک می‌تواند برای آن‌ها دغدغه‌هایی را رقم بزند.

الف) پیامدها درخصوص شرایط و اوضاع داخلی این کشورها: هم پاکستان و هم افغانستان به لحاظ سیاسی در یکی از مقاطع حساس و شکننده خود قرار دارند. پاکستان از زمان برکناری عمران‌خان تاکنون رنگ آرامش سیاسی به خود ندیده است. این اوضاع سیاسی آشفته در پاکستان بعضاً واکنش‌هایی را از سوی آمریکا به دنبال داشته است، چنان‌که حدود پنج ماه پیش مجلس نمایندگان آمریکا در قطعنامه‌ای تقریباً با اتفاق آرا (۳۶۸ رأی موافق در برابر هفت رأی مخالف) خواهان تحقیق کامل و مستقل روی ادعاها درخصوص اشکالات انتخابات سراسری پاکستان شد. علاوه بر این، دو هفته پیش نیز جمعی از نمایندگان کنگره با ارسال نامه‌ای به بایدن خواهان اعمال فشار بیشتر بر پاکستان برای رعایت دموکراسی و حقوق بشر شدند.

به نظر می‌رسد از این نظر، فشارهایی هم بر اسلام‌آباد از سوی دولت بایدن وارد شده باشد. در شرایطی که احتمالاً چنین رویکردی از سوی هریس نیز ادامه خواهد یافت، از روحیات و تجربه دوره اول ترامپ می‌توان چنین برداشت کرد که وی در این امور مداخله چندانی از خود نشان نخواهد داد. بنابراین انتخاب ترامپ به ریاست جمهوری می‌تواند از دغدغه‌های پاکستان در این زمینه بکاهد. 

این وضعیت در زمینه افغانستان و طالبان هم صدق می‌کند. اگر چه دولت بایدن تا اینجای کار در زمینه سیاست‌های داخلی طالبان تا حدی انعطاف‌پذیر نشان داده، اما برخی از همین مسائل به عنوان موانع اصلی شناسایی رسمی طالبان در صحنه بین‌المللی عمل کرده و از سوی واشنگتن نیز پشتیبانی شده‌است. انتخاب هریس به نوعی می‌تواند تداوم این مسیر باشد، در حالی که ترامپ احتمالاً هیچ توجهی به اقدامات طالبان در حوزه‌هایی مانند حقوق بشر و زنان نشان نخواهد داد. این موضوع شاید بتواند به مشکل عمده طالبان در همراهی ایالات متحده در عدم شناسایی رسمی حکومتشان پایان دهد، هر چند بهای تعیین شده از سوی ترامپ برای آن نامعلوم است.

ب) کمک‌های بین‌المللی به پاکستان و افغانستان: هر دو کشور پاکستان و افغانستان در حال حاضر با مشکلات عمده‌ای در حوزه اقتصاد و معیشت مردم مواجه و از این نظر به‌شدت به کمک‌ها و وام‌های خارجی وابسته هستند. پاکستان در سال جاری موفق شد نظر مساعد صندوق بین‌المللی پول را برای اعطای وام ۷میلیارد دلاری به این کشور جلب کند. اگر چه این بخش کوچکی از نیاز ۱۲۰میلیارد دلاری پیش‌بینی شده برای تأمین کشور برای یک دوره پنج‌ساله را تأمین می‌کند، اما همین مقدار وام صندوق جهانی می‌تواند تضمینی برای اعطای کمک‌ها و وام‌های بین‌المللی گسترده‌تر به پاکستان تلقی شود.

بدون شک اعطای چنین کمکی با چراغ سبز ایالات متحده به صندوق بین‌المللی پول میسر شده است. اما کسب چنین رضایتی برای پاکستانی‌ها چندان هم آسان نبوده است، کما اینکه یکی از کارشناسان پاکستانی می‌گوید سه دهه پیش و زمانی که آمریکا از نظر راهبردی به پاکستان نیاز بیشتری داشت، این وام‌ها در شرایط آسان‌تری به دست پاکستان می‌رسید، در حالی که اکنون سخت‌گیری‌ها و پیش‌شرط‌های کمرشکنی برای اسلام‌آباد تعیین می‌شود. به نظر می‌رسد با روی کار آمدن ترامپ این شرایط می‌تواند از قبل نیز دشوارتر شود. ترامپ حتی در سیاست هم تاجرپیشه است و تمایل ندارد کمک یا همراهی بلاعوضی در اختیار دیگران قرار دهد. بنابراین می‌توان پیش‌بینی کرد روی کار آمدن ترامپ موقعیت پاکستان را از این نظر دشوارتر کند. 

این دقیقاً همان معضلی است که طالبان هم گرفتار آن هستند. دولت طالبان در سه سال گذشته نزدیک به ۳میلیارد دلار کمک دریافت کرده است، آن هم در شرایطی که آمریکایی‌ها بزرگ‌ترین کمک‌کننده مالی بوده‌اند. پیروزی هریس می‌تواند این مسیر را تداوم ببخشد، اما معلوم نیست ترامپ هم در برابر طالبان چنین دست و دلبازی به خرج دهد. شاید حداقل این باشد که او در ازای این کمک‌ها درخواست‌های بیشتر و تازه‌تری را پیش روی طالبان قرار دهد.

ج) روابط با چین و ایران: با توجه به تغییرات پایدار به وجود آمده در دکترین سیاست خارجی آمریکا (از مبارزه با تروریسم به سوی تقابل راهبردی با رقبا و دشمنان بین‌المللی) بدون شک این موضوع به دردسری قابل ملاحظه برای هر دو کشور پاکستان و افغانستان تبدیل خواهد شد. در این میان مواضع سرسختانه ترامپ در برابر چین و ایران می‌تواند مشکلات مضاعفی را رقم بزند؛ برای پاکستانی‌ها به‌خاطر روابط با چین و سرمایه‌گذاری‌های کلان پکن در این کشور و برای طالبان به دلیل روابط و تعاملات اقتصادی گسترده‌ای که با ایران به‌وجود آورده‌اند. 

خبرنگار : ن.شاکر