احتمال تفاهم موقت با آمریکا در مذاکرات هسته‌ای | شرط تنزل مواضع واشنگتن برای پیشرفت گفت‌وگوها

حجت‌الاسلام وحید احمدی در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا، گفت: ابعاد مذاکره کاملا مشخص و مربوط به موضوع هسته‌ای و رفع تحریم‌ها می‌شود؛ در همین راستا در مذاکرات مواضع کلی بیان شده و خطوط قرمز ما نیز کاملا روشن است.

وی افزود: در این مذاکرات آمریکایی‌ها نیز نقطه‌نظرهایی دارند که از جمله آن‌ به صفر رسیدن غنی‌سازی است. در این زمینه اختلاف‌نظر شدید وجود دارد و ممکن است اگر در آینده وارد جزئیات بیشتری شویم، این اختلافات بیشتر هم شود بنابراین به دلیل متغیرهای مختلف، اینکه آینده مذاکرات چگونه پیش خواهد رفت، قابل پیش‌بینی نیست.

این عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس توضیح داد: اگر آمریکایی‌ها اندکی در وضعیت‌شان تنزل داشته باشند، احتمال اینکه ما در جمع‌بندی، به تفاهم موقت برسیم،‌ وجود دارد، اما اگر آن‌ها بخواهند بر مواضع خود پافشاری کنند، معلوم نیست که مذاکرات در آینده به جمع‌بندی نهایی برسد چون همان‌طور که جمهوری اسلامی از قبل اعلام کرده، حاضر به تعطیل کردن غنی‌سازی نیست.

احمدی بیان کرد: تاکید جمهوری اسلامی ایران بر این است که باید از غنی‌سازی و تمام مظاهر صلح‌آمیز دانش هسته‌ای بهره‌مند شود. حرف طرف مقابل نیز این است که ایران به بمب هسته‌ای دست پیدا نکند، موضوعی که ما از قبل هم اعلام کردیم که دنبال بمب هسته‌ای نیستیم؛ لذا تا این جا اختلاف جدی وجود ندارد اما اینکه آن‌ها به دنبال این باشند که غنی سازی تعطیل شود، قطعا ما زیر بار این خواسته ناحق نمی‌رویم.

وی افزود: نکته دوم درباره رفع تحریم‌هاست. ما نمی‌خواهیم رفع تحریم‌ها مانند برجام فقط روی کاغذ مطرح شود. رفع تحریم‌ها باید به گونه‌ای باشد که جمهوری اسلامی ایران بتواند عملا از نتایج آن بهره‌مند شود. در همین راستا، بحث تشکیل کنسرسیوم هم مطرح شده تا دیگران نیز در موضوع رفع تحریم‌ها مشارکت داشته و روندی مشابه گذشته یعنی عدم بهره‌برداری ایران تکرار نشود؛ بنابراین باید زمینه‌های اجرایی رفع تحریم‌ها فراهم شود تا این موضوع صرفا در حد تعهدات روی کاغذ باقی نماند.

به گزارش ایونا نیوز ، در بحبوحه تلاش‌های دیپلماتیک برای احیای نوعی از تفاهم بر سر برنامه هسته‌ای ایران، یک عضو ارشد کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس، چشم‌انداز دستیابی به یک «توافق موقت» را به یک شرط اساسی گره زده است: انعطاف‌پذیری و عقب‌نشینی طرف آمریکایی از مواضع حداکثری خود. این اظهارات در حالی بیان می‌شود که مذاکرات غیرمستقیم میان ایران و آمریکا، اگرچه در جریان است، اما با اختلافات عمیقی در دو حوزه کلیدی یعنی سطح غنی‌سازی اورانیوم و چگونگی رفع تحریم‌ها روبرو است؛ اختلافاتی که به گفته این نماینده مجلس، می‌تواند آینده هرگونه توافقی را در هاله‌ای از ابهام فرو ببرد.

گشایش در مذاکرات هسته‌ای؟ دو شرط کلیدی ایران برای یک توافق موقت با آمریکا

وحید احمدی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس، در تحلیلی از آخرین وضعیت گفتگوهای غیرمستقیم با ایالات متحده، تصویری شفاف از چارچوب و خطوط قرمز ایران ارائه داد. به گفته او، محور اصلی این مذاکرات کاملاً مشخص و محدود به دو موضوع اساسی است: آینده برنامه هسته‌ای ایران و سازوکار رفع تحریم‌های اقتصادی. ایران مواضع کلی و اصول غیرقابل مذاکره خود را به روشنی بیان کرده است، اما مسیر پیش رو همچنان ناهموار به نظر می‌رسد.

گره کور غنی‌سازی: خط قرمز ایران در برابر خواسته آمریکا

مهم‌ترین و شاید پیچیده‌ترین نقطه اختلاف میان دو طرف، مسئله غنی‌سازی اورانیوم است. طرف آمریکایی با پافشاری بر دیدگاه‌های پیشین خود، به دنبال به صفر رساندن فعالیت‌های غنی‌سازی ایران است؛ خواسته‌ای که از دیدگاه تهران نه تنها غیرقابل قبول، بلکه کاملاً ناحق تلقی می‌شود. احمدی با قاطعیت تأکید کرد که جمهوری اسلامی ایران به هیچ عنوان حاضر به تعطیل کردن کامل صنعت غنی‌سازی خود نیست. این موضوع برای ایران یک «خط قرمز» استراتژیک محسوب می‌شود.

استدلال ایران بر این اصل استوار است که باید از تمام جنبه‌های صلح‌آمیز دانش هسته‌ای، از جمله فناوری غنی‌سازی، برای اهداف علمی و تولید انرژی بهره‌مند شود. این حق، بخشی از حقوق حاکمیتی کشور تلقی شده و تعطیلی آن به معنای نادیده گرفتن پیشرفت‌های علمی و فنی است که با هزینه‌های گزاف به دست آمده‌اند. در مقابل، نگرانی اصلی طرف مقابل این است که ایران به سمت ساخت سلاح هسته‌ای حرکت نکند. احمدی در این خصوص توضیح داد که ایران بارها و به صراحت، هم در سطح مقامات سیاسی و هم بر اساس فتاوای دینی، اعلام کرده که به دنبال تولید و استفاده از بمب اتمی نیست. بنابراین، از این منظر اختلاف جدی وجود ندارد. گره اصلی در اینجاست که آمریکا و متحدانش، توقف کامل غنی‌سازی را تنها تضمین عینی برای عدم انحراف برنامه هسته‌ای ایران می‌دانند، در حالی که ایران این خواسته را فراتر از تعهدات بین‌المللی و تلاشی برای محدود کردن توانمندی‌های مشروع خود می‌داند. به همین دلیل، احمدی پیش‌بینی می‌کند که اگر مذاکرات وارد جزئیات فنی و حقوقی بیشتری شود، این اختلافات ممکن است حتی شدیدتر و عمیق‌تر از وضعیت فعلی گردد.

رفع تحریم‌ها: از تعهد روی کاغذ تا بهره‌برداری عملی

دومین ستون اصلی مذاکرات و دومین نقطه اختلاف جدی، موضوع رفع تحریم‌هاست. تجربه تلخ برجام به ایران آموخته است که صرفاً توافق بر سر لغو تحریم‌ها بر روی کاغذ، هیچ تضمینی برای بهره‌مندی عملی از مزایای اقتصادی آن ایجاد نمی‌کند. در دوره پسابرجام، با وجود لغو رسمی برخی تحریم‌ها، بسیاری از شرکت‌ها و بانک‌های بین‌المللی به دلیل ترس از تحریم‌های ثانویه آمریکا و فضای عدم اطمینان، از همکاری با ایران خودداری کردند.

به همین دلیل، شرط دوم و حیاتی ایران برای هرگونه توافق جدید، طراحی یک سازوکار اجرایی و قابل راستی‌آزمایی برای رفع تحریم‌هاست. ایران به دنبال آن است که بتواند به صورت واقعی و ملموس از نتایج اقتصادی توافق بهره‌مند شود. در همین راستا، ایده‌های جدیدی مانند «تشکیل یک کنسرسیوم بین‌المللی» مطرح شده است. هدف از چنین طرحی این است که کشورهای دیگر نیز در فرآیند رفع تحریم‌ها مشارکت و مسئولیت داشته باشند تا تضمین‌های لازم برای اجرای کامل تعهدات طرف مقابل فراهم شود و ایران بار دیگر با دیواری از محدودیت‌های غیررسمی مواجه نشود. به عبارت دیگر، ایران به دنبال آن است که زمینه‌های اجرایی رفع تحریم‌ها به گونه‌ای فراهم شود که این موضوع از سطح یک تعهد حقوقی صرف، به یک واقعیت اقتصادی ملموس تبدیل گردد.

در نهایت، پیام اصلی این عضو کمیسیون امنیت ملی روشن است: کلید دستیابی به یک «تفاهم موقت» در دستان آمریکاست. اگر دولت ایالات متحده اندکی از مواضع سرسختانه خود، به ویژه در مورد غنی‌سازی، کوتاه بیاید و حاضر به پذیرش یک مکانیسم عملی برای لغو تحریم‌ها شود، احتمال رسیدن به یک جمع‌بندی اولیه وجود دارد. اما اگر قرار بر پافشاری بر خواسته‌های حداکثری باشد، سرنوشت مذاکرات نامعلوم خواهد بود و رسیدن به یک توافق نهایی، دور از دسترس به نظر می‌رسد.