اشعه فرابنفش چیست و چه ساعاتی خطرناک است؟

به گزارش خبرنگار محیط زیست ایونا به نقل از رویداد 24، در پی افزایش گرمای هوا و اوج‌گیری میزان تابش اشعه فرابنفش در برخی از استان‌های کشور، به‌ منظور حفظ سلامت شهروندان و نیز صرفه‌جویی در مصرف برق برخی استان‌های کشور برای روز آینده، چهارشنبه ۱ مردادماه ۱۴۰۴، تعطیل اعلام شده‌اند و در برخی دیگر ساعت کاری ادارات تغییر کرده است.

از این رو استان‌های تعطیل‌شده عبارتند از: تهران، خراسان شمالی، کرمان، مازندران، قم، هرمزگان، بوشهر، البرز، ایلام، گیلان، فارس و خوزستان. در استان‌های کرمانشاه، سمنان، کهگیلویه و بویراحمد و سیستان و بلوچستان، ساعت کاری ادارات تغییر کرده است.

بر اساس نقشه جهانی شاخص اشعه فرابنفش، بالاترین میزان تابش اشعه فرابنفش در کشور، در روز چهارشنبه ۱ مردادماه ۱۴۰۴، به ترتیب برای کرمانشاه با شاخص ۱۲،  تهران، تبریز، مشهد، بم، ایرانشهر و خور بیابانک با شاخص ۱۱ و گرگان با شاخص ۱۰ خواهد بود.

به ساکنین مناطق نام برده که در قسمت زیر مشاهده می‌کنید، توصیه می‌شود، فردا تا جای ممکن از خانه خود بیرون نروند و در صورت لزوم توصیه‌های لازم در خصوص محافظ از تابش اشعه فرابنفش را به عمل رسانند.

شاخص UV چیست و چگونه کار می‌کند؟

شاخص فرابنفش که با نام لاتین UV Index نیز شناخته می‌شود، ابزاری  برای پیش‌بینی شدت اشعه فرابنفش نور خورشید است. این شاخص طراحی شده تا به ما کمک کند تصمیمات آگاهانه‌ای درباره مدت‌زمان حضور در زیر نور خورشید و نوع محافظت لازم اتخاذ کنیم.

شاخص UV نشان‌دهنده شدت پرتو‌های فرابنفش خورشید است؛ هرچه این شاخص بالاتر باشد، اثرات مخرب نور خورشید سریع‌تر ظاهر می‌شود. استفاده از این شاخص به‌ویژه در ماه‌های گرم سال برای محافظت از پوست و چشم‌ها هنگام فعالیت در فضای باز اهمیت زیادی دارد.

شاخص فرابنفش با مقیاسی بین ۰ (ریسک حداقلی) تا ۱۱+ (ریسک بسیار بالا) خطر قرارگیری بیش‌ازحد در معرض تابش UV را پیش‌بینی می‌کند. این شاخص با در نظر گرفتن عواملی مانند عرض جغرافیایی، ارتفاع، شرایط آب‌وهوایی، فصل سال و میزان ازن تنظیم می‌شود و برای پوست نوع دوم (روشن، حساس و کم‌برنزه) طراحی شده است.

بیشترین میزان UV در طول روز معمولا بین ۱۰ صبح تا ۲ بعدازظهر رخ می‌دهد که به آن «ظهر خورشیدی» می‌گویند. اطلاعات شاخص UV معمولاً در اخبار یا پیش‌بینی‌های هواشناسی برای روز آینده و منطقه خاص منتشر می‌شود.

مقادیر شاخص UV و اقدامات لازم

بین ۰ تا ۲ (پایین): ریسک بسیار کم برای افراد عادی، حداکثر یک ساعت حضور در آفتاب بدون خطر برای اغلب افراد است. اقدامات توصیه‌شده شاممل استفاده از عینک آفتابی ضد UV، استفاده از کرم ضدآفتاب SPF ۳۰ به بالا، و توجه به بازتاب نور از سطوحی مانند برف، ماسه و آب می‌شود.

بین ۳ تا ۵ (متوسط): ریسک کم برای افراد بدون محافظت، پوست روشن ممکن است در کمتر از ۲۰ دقیقه بسوزد. اقدامات توصیه‌شده شامل ماندن در سایه در حوالی ظهر و استفاده از کلاه لبه‌دار، لباس پوشیده و عینک ضد UV می‌شود.

بین ۶ تا ۷ (زیاد): ریسک متوسط برای پوست روشن و احتمال سوختگی در کمتر از ۲۰ دقیقه. اقدامات توصیه‌شده شامل کاهش زمان حضور در آفتاب (۱۰ تا ۱۴) و ماندن در سایه می‌شود.

بین ۸ تا ۱۰ (خیلی زیاد): ریسک بالای آسیب پوست در کمتر از ۱۰ دقیقه. اقدامات توصیه‌شده شامل پرهیز از قرارگیری در آفتاب بین ساعات ۱۰ تا ۲، استفاده کامل از کرم ضدآفتاب SPF ۳۰ یا بالاتر، پوشیدن لباس محافظ، عینک آفتابی، و ماندن در سایه و توجه به بازتاب UV از سطوح مختلف (آب، آسفالت، شیشه و...) می‌شود.

شاخص UV ۱۱ یا بالاتر (فوق‌العاده زیاد): بسیار خطرناک؛ پوست روشن ممکن است در کمتر از ۵ دقیقه بسوزد. اقدامات توصیه‌شده شامل دوری از آفتاب بین ساعات ۱۰ تا ۲، استفاده از ضدآفتاب SPF ۵۰+ هر دو ساعت یک‌بار، استفاده از عینک ۱۰۰٪ UV-block و استفاده از کلاه لبه‌دار پهن می‌شود.

بالاترین میزان تابش فرابنفش ثبت‌شده در جهان، عدد ۴۳.۳ در شاخص UV است که در تاریخ ۲۹ دسامبر ۲۰۰۳ توسط گروهی از اخترزیست‌شناسان در آتشفشان لیکانکابور در پوتوسی، بولیوی ثبت شد.

اعضای این تیم اخترزیست‌شناسی عبارت بودند از: ناتالی کابرو از موسسه SETI، اووه فیستر، دونات پیتر هادر، هلموت پیازنا، ادموند گرین و آندریاس کلاین.

طبق استاندارد، شاخص بالاتر از ۱۱ نشان‌دهنده «خطر بسیار شدید آسیب‌دیدگی» از نور خورشید است.

خبرنگار : م.عاروان